Terugblik GOO special ‘Vernieuwing ontgrondingenbeleid Provincie Gelderland’ (27 september 2022)
Op dinsdag 27 september 2022 vond de GOO special ‘Vernieuwing ontgrondingenbeleid Provincie Gelderland’ plaats op het Huis der provincie in Arnhem. Er waren zo’n 20 aanmeldingen van collega’s uit het werkveld bodem en ruimtelijke ordening (voornamelijk werkzaam bij de gemeente of omgevingsdienst). Aan de hand van een presentatie werden de collega’s meegenomen in het ontgrondingenbeleid.
Waarom actualisatie
Het ontgrondingenbeleid van de provincie Gelderland biedt handelingskaders voor de vergunningverlening en geeft richting aan initiatiefnemers van een ontgrondingen. De aanleiding voor de provincie om het ontgrondingenbeleid te actualiseren is om beter aan te sluiten bij de maatschappelijke opgaven én de komst van de omgevingswet. De actualisatie is in samenwerking met de provincie Overijssel uitgevoerd. Hiervoor is gekozen omdat beide provincies willen voorkomen dat er grote verschillen in beleidsrichting ontstaan (uniformiteit) en omdat het simpelweg efficiënt is om samen het actualisatieproces te doorlopen.
Hoe hebben de provincies het actualisatieproces aangepakt?
Er is gestart met een interne inventarisatie: waar lopen we tegen aan in het huidige proces? Wat missen we in het huidige beleid? Hierna is de provincie in gesprek gegaan met meerdere belanghebbenden via een 10-tal interviews (gemeenten, waterschappen, delfstofwinners, enkele omwonenden). Deze gesprekken leverden input voor de actualisatie.
Visie en ambitie van de provincie
De provincie wil het geactualiseerde ontgrondingenbeleid beter laten aansluiten bij de maatschappelijke opgaven en ontwikkelingen. Daarom zijn de onderstaande 4 pijlers opgenomen:
- Voor gebiedsontwikkelingen blijven voorlopig grondstoffen nodig (woningbouw en infrastructurele werken). Een ontgronding heeft echter altijd invloed op het bodem- en watersysteem. De provincie weegt op lokale schaal af of de ontgronding voldoende balans heeft tussen het beschermen van belangrijke (natuurlijke) waarden en benutting van diensten van de bodem.
- Het uitgangspunt is dat een ontgronding waarde en kwaliteit moet toevoegen aan een gebied, waarbij zoveel mogelijk wordt aangesloten bij bestaande waarden en functies van de (directe) omgeving. Hierbij speelt participatie en grote rol.
- Het ontgrondingsinitiatief wordt getoetst aan de actuele maatschappelijke opgaven (klimaatdoelen, woningbouw, KRW, tegengaan biodiversiteitsverlies, natuurontwikkeling, circulaire economie enzovoort).
- Winning van grondstoffen blijft voorlopig nog belangrijk (ondanks streven naar circulariteit). De provincie wil het gebruik van duurzame technieken bevorderen. Duurzame technieken resulteren vaak ook naar minder overlast voor de omgeving.
Verschuiving bevoegdheden onder de Omgevingswet
Onder de Omgevingswet zal in sommige gevallen de bevoegdheid verschuiven voor de ontgrondingsvergunning. Bij een meervoudige aanvraag met een ontgronding van < 100.000 m3 zal via de magneetbepaling de gemeente bevoegd gezag voor de ontgronding zijn. De provincie houdt voor de ontgronding advies met instemmingsrecht.
Samenwerking tussen overheden
Onder de Omgevingswet is het van belang dat de decentrale overheden korte lijnen met elkaar hebben, om de vergunningverlening zo voorspoedig mogelijk laten verlopen. Zo wordt gesproken over een loket/aanspreekpunt binnen de overheden, zodat de samenwerking makkelijk gevonden kan worden. Hoe dit in te richten/concreet te maken staat nog open.
In het omgevingsplan kan de gemeente regels opnemen over ontgrondingen. Hier kunnen aanvullende regels voor vrijstellingen in worden opgenomen en kan een toetsingskader worden opgesteld. Uit de reacties tijdens de sessie kwam naar voren dat er nog geen gemeenten in het omgevingsplan met ontgrondingen aan de slag zijn gegaan. Vanwege de planologische toets die plaatsvindt bij een ontgronding, is het wellicht ook niet nodig om aanvullende regels in het omgevingsplan op te nemen, blijkt uit de discussie.
De belangrijke regels voor ontgrondingen zijn opgenomen in het Bal (§ 16.2.2 Ontgrondingsactiviteiten) en in de omgevingsverordening van de provincie (hoofdstuk 3 Bodem)
Factsheet volgt!
De provincie werkt aan een factsheet voor gemeenten, waarin een stroomschema is opgenomen met wanneer wie bevoegd gezag is. Deze zal volgens de planning eind oktober gereed zijn en wordt dan gedeeld via het GOO.
(18 november 2022 | noot van de redactie: het factsheet wordt verwacht in 2023 na het vaststellen van het beleid)
Vragen? Stel ze aan Jessie Rodermans, adviseur Bodem en Ondergrond (provincie Gelderland) via j.rodermans@gelderland.nl
Wat is een ontgronding?
De officiële definitie van een ontgronding is: alle werkzaamheden die het maaiveld van een terrein verlagen of waarbij de waterbodem wordt verlaagd.
In de wetgeving (Ontgrondingenwet en straks Omgevingswet) wordt verder toegelicht welke zaken niet onder een ontgronding vallen, zoals normale land-, tuin- en bosbouwwerkzaamheden, delven van graven, grondboringen/sonderingen, afgraven van grond in depot. Daarnaast zijn er richtlijnen opgesteld voor vrijgestelde ontgrondingen, waarbij het grondverzet klein is en daardoor de impact in de omgeving beperkt. Voor deze ontgrondingen geldt vaak wel een meldingsplicht. De regels hiervoor zijn opgenomen in het Bal, aangevuld met de omgevingsverordening van de provincie.
Als laatste is er een onderscheid te maken in multifunctionele ontgrondingen waarbij delfstoffenwinning de aanleiding vormt en functionele ontgrondingen waarbij de ontgronding is een nevendoel is. De functionele ontgronding staat in het teken van het creëren van maatschappelijke functies (bijv. natuurontwikkeling, waterbuffering, et cetera). Er kunnen wel grondstoffen vrijkomen, maar dat is niet het primaire doel van de ontgronding.